Verslag: Gesprek Minister Klever en opstellers van de oproep “Nederlandse aanpak internationale voedselzekerheid werkt!”

Op 11 december 2024 vond een overleg plaats tussen minister Klever en een diverse vertegenwoordiging van partijen die betrokken waren bij de oproep “Nederlandse aanpak internationale voedselzekerheid werkt!” en de uitwerking van aanbevelingen. Het gesprek richtte zich op de huidige uitdagingen en kansen binnen het beleid voor buitenlandse handel en ontwikkelingshulp (BHO). Belangrijke thema’s in het gesprek waren voedselzekerheid, handel, veiligheid en het aanpakken van grondoorzaken van gedwongen migratie.

Aanwezigen overheid: Reinette Klever (Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp), Wampie Libon (BZ/IGG - Voorzitter), Bart Vrolijk (LVVN/EIA), Bram Wits (BZ/DDE), Jeroen Rijniers (BZ/IGG), Naomi de Groot (BZ/BIS).

Sector vertegenwoordiging: Anneke van de Kamp (Rijk Zwaan), Annelies Kanis (The Hunger Project Nederland), Bart de Steenhuijsen Piters (Wageningen University & Research), Bastiaan Pellikaan (Aeres Groep), Ivo Demmers (Netherlands Food Partnership), Koert Verkerk (Royal FrieslandCampina), Lia van Wesenbeeck (Amsterdam Centre for World Food Studies - VU), Marco Schouten (Agriterra), Michel de Bruin (Agrico)

______________________________________________________________

In de oproep zijn in totaal veertien concrete aanbevelingen gedaan. In het gesprek zijn deze langs drie hoofdpunten toegelicht:

1. Versterk de Nederlandse Voedseldiplomatie

• Blijf werken aan de zichtbaarheid van Nederland op voedsel en voedingszekerheid: Met een klein oppervlak heeft Nederland zich ontwikkeld tot de derde exporteur van landbouwproducten wereldwijd. Dat wordt wereldwijd erkend en schept mogelijkheden tot (diplomatieke) samenwerking.

• Rol van diplomatie: Ambassades (zowel economische, thematische en landbouwdeskundigen) werken aan randvoorwaarden voor duurzame economische ontwikkeling, inclusief kansen voor inbreng van Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Zij openen deuren in zowel ontwikkelde als minder ontwikkelde markten en faciliteren samenwerking en innovatie, bijvoorbeeld door meer in te zetten op gebruik van Europese (Delegated Cooperation) fondsen.

2. Weerbare voedselsystemen centraal

• Problemen in voedselvoorziening nemen toe: Jaarlijks leiden overstromingen, droogtes, bosbranden en extreme temperaturen tot een schade van ongeveer 117 miljard euro in de landbouw. Dat is ongeveer 5% van de wereldwijde landbouwproductie. Het aantal rampen is gestegen van 100 per jaar in de jaren ‘70 tot ongeveer 400 per jaar wereldwijd in de afgelopen twintig jaar. Dit benadrukt de noodzaak van een weerbaar voedselsysteem dat bestand is tegen schokken die het gevolg zijn van veranderende weersomstandigheden zoals droogte, overstromingen en verzilting.

• Toekomstperspectief via gezonde voeding en onderwijs: Een toekomstperspectief begint bij gezonde, diverse voeding. Vooral in de eerste duizend dagen van een kind is het dieet bepalend voor de rest van het leven. Onderwijs en maatschappelijke voorlichting spelen daarnaast een belangrijke rol in zelfvoorziening. Het opleiden van jongeren in moderne landbouwtechnieken en klimaatadaptieve productie biedt jongeren bijvoorbeeld perspectief op werk en inkomen en versterkt de lokale economie. Hierin blijft de ondersteuning van Nederland nodig.

• Uitkomsten van weerbare voedselsystemen: Een stabiel en klimaatweerbaar voedselsysteem draagt bij aan voedselzekerheid en politieke stabiliteit, wat op zijn beurt gedwongen migratie kan verminderen. Dit versterkt ook de handelsrelaties en veiligheid in fragiele gebieden. Nederlandse partijen uit de VZ-sector spelen door hun werkzaamheden nu al een rol in het bieden van perspectief op werk en inkomen.

3. Ondersteun het samenwerken zoals we nu doen

• Zet in op echte samenwerking, eerlijke handel en het creëren van een gelijk speelveld: Door effectieve, gelijkwaardige samenwerking tussen publieke, private, kennis- en maatschappelijke partijen ontstaan maatwerk en contextspecifieke oplossingen voor voedselzekerheid. Deze aanpak wordt internationaal erkend als succesvol en efficiënt. Daarom zitten we hier ook samen als ‘Dutch Diamond’: de betrokken partijen werken vanuit eigen perspectief, maar ook gezamenlijk aan een gemeenschappelijk doel: bijdragen aan voedsel en voedingszekerheid van 10 miljard monden in 2050.

• Ook met internationale partners: Het betrekken van lokale partners, inclusief mkb-bedrijven, maakt het mogelijk om fijnmazige en inclusieve oplossingen te bieden die aansluiten bij de specifieke context van elk land. De bedrijven geven aan dat zij in lage- en middeninkomenslanden investeren met een langetermijn perspectief.

In het gesprek kwam verder uitvoerig aan de orde hoe gezamenlijk bijgedragen kan worden aan een robuuste ontwikkeling van lokale voedsel en voedingszekerheid op de lange termijn. Dit is een samenspel van onder andere de ontwikkeling van boeren, hun positie in de keten, onderwijs en technologische vernieuwing. Dit is erg belangrijk om met name jonge ondernemers voor de sector aan te trekken. Elke partij (onderwijs, maatschappelijke organisaties, bedrijven, overheid, financiers en onderzoek) heeft daarin een belangrijke rol. Het is daarnaast efficiënt en effectief als met meerdere doelgroepen rekening wordt gehouden. Denk hierbij aan boeren, boerinnen, vaders, moeders, jongeren, verwerkers, handelaren en ook beleidsmakers en financiers. Ten slotte werd specifiek naar voren gebracht dat voedsel en voedingszekerheid niet alleen om het bestrijden van honger gaat, maar ook van verbeteren van voeding (nutrition) en uiteindelijk gezondheid van mensen. Daarbij ligt een samenwerking met de watersector voor de hand op het gebied van water, sanitatie en hygiëne.

De aanwezige partijen benadrukten de wens om samen met de ministeries van Buitenlandse Zaken en Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur te werken aan de invulling en uitvoering van een effectief beleid op eerlijke, duurzame en klimaatweerbare voedselsystemen in lage- en middeninkomenslanden.